Recreatiewoningen worden in Nederland regelmatig permanent bewoond. De gemeente zelf stelt regels vast voor permanente bewoning van recreatiewoningen. Per gemeente kunnen de regels verschillen. Doorgaans wordt een verbod opgenomen in het bestemmingsplan. Voor welke variant de gemeente ook kiest, als permanente bewoning volgens de gekozen regels niet mag, dan moet de gemeente handhavend optreden. De gemeente heeft dus een beginselplicht tot handhaving van de illegale permanente bewoning van recreatiewoningen. Wat houdt deze beginselplicht tot handhaving bij illegale permanente bewoning van vakantiehuizen nu precies in?
Beginselplicht tot handhaving illegale permanente bewoning vakantiehuizen
Permanente bewoning van een recreatiewoning in strijd met het bestemmingsplan is illegaal. In dat geval moet de gemeente handhavend optreden tegen de illegale bewoning. Het college van burgemeester en wethouders is niet alleen bevoegd handhavend op te treden, maar is in beginsel ook verplicht om over te gaan tot handhaving. De beginselplicht tot handhaving is zo strikt omdat handhaven het algemeen belang dient. De gemeente kan uit eigen beweging tot handhaving overgaan of op verzoek van een derde. Handhaven is in twee gevallen niet verplicht: als concreet zicht op legalisatie bestaat of als handhaving onevenredig is in verhouding tot de daarmee te dienen doelen.
Legalisatie illegale permanente bewoning vakantiehuis
Handhaving is niet verplicht als concreet zicht op legalisatie bestaat. Uit een uitspraak van 22 januari 2020 (ECLI:NL:RVS:2020:177) van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: Raad van State) volgt dat pas concreet zicht op legalisatie bestaat wanneer al een begin is gemaakt met de procedure tot aanpassing van het bestemmingsplan of de beheersverordening, waarmee de illegale situatie op korte termijn beëindigd wordt. Verder is het hanteren van een algemeen gedoogbeleid door de gemeente niet concreet genoeg om te kunnen spreken van een concreet zicht op legalisatie.
Handhaving illegale permanente bewoning vakantiehuis onevenredig
Handhaving is ook niet verplicht als dit onevenredig is in verhouding tot de daarmee te dienen doelen. Deze uitzondering op de handhavingsplicht is strikt en sterk afhankelijk van de omstandigheden van het geval en kwaliteit van motivering. Uitzonderlijke medische omstandigheden of ingrijpende gevolgen van handhaving voor kwetsbare gezinnen kunnen ertoe leiden dat het algemeen belang in situaties ondergeschikt is en van handhaving dient te worden afgezien. Uit een uitspraak van de Raad van State van 7 november 2018 (ECLI:NL:RVS:2018:3598) volgt dat vanwege ernstige medische en psychische klachten het college van B&W niet in redelijkheid heeft kunnen handhaven. Daar staat tegenover dat een gebrek aan handhavingscapaciteit geen reden kan zijn voor de gemeente om geheel van handhaving af te zien. Het is echter wel mogelijk voor de gemeente om te handhaven op basis van prioriteit. Dit beleid dient redelijk te zijn en niet gebaseerd op willekeur. Zie de uitspraak van de Raad van State van 24 juli 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:2532) waarin de Raad van State oordeelt dat een gebrek aan handhavingscapaciteit geen bijzondere omstandigheid is op grond waarvan geheel van handhaving mag worden afgezien. Bovendien kunnen ernstige financiële gevolgen van de handhaving voor de overtreder er ook niet per definitie toe leiden dat handhaving onevenredig is in verhouding tot het te dienen algemeen belang. Dit volgt ook uit de uitspraak van de Raad van State van 22 januari 2020 (ECLI:NL:RVS:2020:190).
Advies
Permanent bewonen van recreatiewoningen is per gemeente verschillend geregeld. Als permanente bewoning volgens de gehanteerde regels niet mag, dan moet de gemeente in beginsel handhavend optreden tegen de illegale bewoning. Handhaven is in twee gevallen niet verplicht: als concreet zicht op legalisatie bestaat of als handhaving onevenredig is in verhouding tot de daarmee te dienen doelen. In dit artikel heb ik beide uitzonderingen kort toegelicht. Deze korte toelichting staat echter in geen verhouding tot de veelheid aan situaties die in de praktijk voorkomt ten aanzien van het handhaven van illegale permanente bewoning van recreatiewoningen. Van belang is dat iedere keer opnieuw de omstandigheden van het geval duidelijk in kaart moeten worden gebracht en een uitgebreide motivering, inclusief belangenafweging, aan het al dan niet handhavend optreden van de gemeente ten grondslag ligt. Meer uitleg nodig? U kunt mij altijd bellen.
